Επειδή, μετά την καταστροφή των βουνών, έρχεται η σειρά των ποταμών.

 

Άρθρο του Γιώργου Βαλιάνου στο πολύ αξιόλογο περιοδικό "Νέος Άστερος", το οποίο εκδίδει ο ερευνητής Μιχάλης Ποντίκης στην Κύμη.

Επειδή, μετά την καταστροφή των βουνών, έρχεται η σειρά των ποταμών.

Γιώργος Βαλιάνος:

Ο ποταμός Μανικιάτης

και το ΜΥΗΕ (Μικρό Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο)

Ο ποταμός Μανικιάτης βρίσκεται στην Κεντρική Ανατολική Εύβοια. Πηγάζει από το Ξηροβούνι και τη Σκοτεινή –δύο από τα μεγαλύτερα βουνά του νησιού μας– και εκβάλει, ύστερα από μια διαδρομή 25 περίπου χιλιομέτρων, στο Αιγαίο Πέλαγος, νότια της Κύμης, στην Παραλία το Στομίου. Κάποιες από τις πηγές του Μανικιάτη βρί-σκονται σε υψόμετρο 1100 μ. στις υποαλπικές περιοχές Ξηροβουνίου-Σκοτεινής, σε τοπία μοναδικής ομορφιάς, με πολλά οροπέδια, περιτριγυρισμένα από έλατα κυρίως αλλά και από άλλα χαμηλότερα δέντρα και θάμνους με κυριότερο το κέδρο (juniper-rus). Ενώ το χειμώνα οι περιοχές των πηγών του ποταμού είναι καλυμμένες με χιόνια, την άνοιξη και το καλοκαίρι η περιοχή αυτή μετατρέπεται σε έναν τεράστιο ήπο από αγριολούλουδα και αρωματικά φυτά. Ο Σιδερίτης της Εύβοιας, το γνωστό μας «τσάι του βουνού», φύεται σε αυτά τα υψόμετρα και τις

περιοχές. Από τα οροπέδια του Ξηροβουνίου και της Σκοτεινής ξεκινά ο Μανικιάτης το ταξίδι του για το Αιγαίο.

Στη διαδρομή του το ποτάμι, άλλοτε νωχελικά, όπως οι μαίανδροι και οι λίμνες στα βουνά και άλλοτε με ορμή, μέσα στο φαράγγι, στα Μανλικια και ξανά πάλι με ηρεμία να εκβάλει στη θάλασσα, το ποτάμι αυτό έχει συντελέσει σημαντικά στη δια-μόρφωση του γεωανάγλυφου της περιοχής μας. Πρόκεται για ένα εξαιρετκής ομορ-φιάς και σπουδαιότητας ποτάμιο και παραποτάμιο οικοσύστημα. Έχει μεγάλο οικο-λογικό, γεωλογικό ενδιαφέρον και επηρεάζει σημαντικά τις ανθρώπινες δραστηρι-ότητες της περιοχής μας. Στην πλούσια παρόχθια χλωρίδα του ποταμού (όπου κυριαρχούν τα πλατάνια, βελανιδιές, ιτιές, πικροδάφνες, λυγαριές και καλαμιές), βρίσκουν καταφύγιο και τροφή διάφορα είδη της πανίδας του τόπου μας, εκτός από τα σχετικά κοινά ζώα, όπως αλεπούδες, κουνάβια, νυφίτσες, σύμφωνα με μαρτυρίες, παλαιότερα υπήρχαν βίδρες (Lutra lutra), αγριόγατες (Felis Silvestris) ακόμη και τσα-κάλια (Cavis aureus). Μάλιστα επειδή κοντά στον ποταμό Μανικιάτημ, υπάρχουν και τα τοπωνύμια «Λυκόρεμα» και «Λυγκοσπηλιά», σίγουρα υπήρχαν στην περιοχή και λύκοι αλλά και λύγκες. Παρόχθια αλλά και πάνω στα δέντρα γύρω από τον ποταμό, φωλιάζουν πάρα πολλά είδη από την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής. Ιδιαίτερα στο μέρος όπου σχηματίζεται το φαράγγι του Μανικιάτη έχουν καταγραφεί ακόμα και πολλά είδη γερακιών, αετών και παλαιότερα και γύπες!!! Σπάνια και πολύ σημαν-τική είναι και η ιχθυοπανίδα του ποταμού. Σχετικά, αξίζει να αναφερθούμε σε δύο α-πό τα είδη της ιχθυοπανίδας: στα χέλια (Anavillla anavilla), που υπήρχαν σίγουρα πα-λαιότερα και σήμερα είναι πιθανόν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν, κυρίως στην εκ-βολή του ποταμού στο Στόμιο. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην Μπριάνα της Εύβοιας (Barbus Euboicus), ένα μικρό πετρόψαρο, που είναι ενδημικό του Μανικιάτη ποταμού και δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον πλανήτη!!! Ενδημικό σημαίνει ότι το ψάρι αυτό έχει προσαρμοστεί να επιβιώνει στις ιδιαίτερες συνθήκες του Μανικιάτη, όπως για παράδειγμα σε περιόδους ξηρασίας ή ακραίας χειμαρρώδους ροής των νερών. Οποιαδήποτε παρέμβαση στον ποταμό, μπορεί να προκαλέσει την οριστική εξαφάνιση του συγκεκριμένου είδους από ολόκληρο τον πλανήτη!!!

Στον ρου του ποταμού, συναντά κανείς ένα εντυπωσιακό γεωφυσικό ανάγλυφο. Το πιο όμορφο ίσως τμήμα της διαδρομής του είναι αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Μανίκια και Βρύση. Εκεί σχηματίζεται ένα εκπληκτικό φαράγγι, μήκους 4 πε-ρίπου χιλιομέτρων, με κάθετους βράχους, όπου μερικές φορές ξεπερνούν σε ύψος τα 400 μέτρα!!! Μάλιστα στην κοίτη του ποταμού, κατά μήκος του φαραγγιού, σχημα-τίζονται καταρράκτες και πολύ μεγάλες «σουβάλες» με νερό. Στο μέσο δε του φαραγ-γιού υπάρχει ένας μοναδικής ομορφιάς καταρράκτης, ύψους 25 μέτρων περίπου!! Τον καταρράκτη αυτό, των Μανικίων όπως λέγεται συνήθως, τον επισκέπτονται χιλιάδες φυσιολάτρες κάθε χρόνο, όταν το επιτρέπει η ροή του ποταμού. Στις κάθετες πλαγιές του (στον ορεινό όγκο των Κοτυλαίων) έχουν δημιουργηθεί αναρριχητικά πε-δία, που προσελκύουν αναρριχητές από ολόκληρο τον κόσμο.

Αξίζει ακόμα να αναφερθεί, ότι από τα νερά του Μανικιάτη, υδροδοτούνται πολλά χωριά της Κονίστρας και της Κύμης, αλλά και αρδεύονται πολλές καλλιεργούμενες εκτάσεις, της πεδιάδας της Κύμης, από τη Βρύση μέχρι και το Στόμιο του Οξυλίθου.

Όμως ο Μανικιάτης, παρ’ όλην τη σπουδαιότητα και την ομορφιά του, που απλό-χερα, μαζί με τα νερά του μας προσφέρει, ΚΙΝΔΙΝΕΥΕΙ!!! Κινδυνεύει από την λεγόμενη «Πράσινη Ανάπτυξη»!!!. Κινδυνεύει από μια «Πράσινη Επένδυση»!!! Ως «πράσινες» παρουσιάζονται πλέον οι «επενδύσεις», οι οποίες διεισδύουν με εκκωφαντικά βάρβαρο τρόπο, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές (Natura π.χ.), με πρόσχημα την «προστασία» του περιβάλλοντος, όπως κάνει η Αιολική Βιομηχανία στη χώρα μας, με τις βιομηχανικές αιολικές εγκαταστάσεις και με τις κολοσσιαίων διαστάσεων ανεμογεννήτριες που τοποθετεί.

Εδώ στο Μανικιάτη, η «πράσινη» ανάπτυξη έρχεται με τη μορφή ενός ΜΥΗΕ (Μι-κρό Υδροηλετρικό Εργοστάσιο). Πριν από μερικούς μήνες, κάποια εταιρεία, υπέβαλε στη ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) αίτημα για τη δημιουργία ΜΥΗΕ, μέσα στο φα-ράγγι του Μανικιάτη ποταμού!!! Η ηλεκτρική μονάδα θα παράγει ρεύμα ισχύος μόλις, 1,33 MW και για 6 μήνες το χρόνο. Η υδρομάστευση θα γίνεται από δύο παραποτά-μους του Μανικιάτη στην περιοχή Διπόταμο και με σωλήνες μήκους περίπου 2 χιλιο-μέτρων και διαμέτρου 90 εκατοστών, που θα τοποθετηθούν στην κοίτη του ποταμού (με ό,τι αυτό σημαίνει για τις τεράστιες ποσότητες αδρανών υλικών, βράχων και χώ-ματος, που θα πέσουν μέσα στο ποτάμι). Θα διατίθεται το 60% της ροής του ποταμού για να κινεί τις τουρμπίνες του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η πιθανή λειτουργία ΜΥΚΕ, θα αλλοιώσει για πάντα το μοναδικής ομορφιάς φα-ράγγι του Μανικιάτη και θα υποβαθμίσει σημαντικά, συνολικά ολόκληρο το ποτάμι και τη ζωή που αυτό φιλοξενεί, ενώ θα επηρεαστεί σημαντικά και η ζωή των ανθρώ-πων που εξαρτώνται από αυτό.

Εκτός από το πόσο σημαντικό είναι, αξίζει να αναφερθεί και το πόσο ευαίσθητα είναι τα οικοσυστήματα των γλυκών υδάτων και το πόσο εύκολα επηρεάζονται από την ανθρώπινη όχληση, πόσο μάλλον από τη δημιουργία ενός ΜΥΗΕ. Ενδεικτικά και επιγραμματικά αναφέρουμε: α) αλλαγές στην κοίτη και τη μορφολογία των ποταμών και στους ποτάμιους οικοτόπους, β) τεχνητοί φραγμοί στην μετανάστευση και γεω-γραφική κατανομή σπάνιων και προστατευόμενων ειδών, γ) αλλαγές στη ροή των υδάτων του ποταμού κατά τη διάρκεια πλημμυρών, δ) χημικές διεργασίες που επηρεάζουν την φυσική σύσταση των νερών του ποταμού (λειτουργία και συντήρηση ανά εξάμηνο/παύση λειτουργίας του εργοστασίου), ε) θερμικές αλλαγές στα νερά του ποταμού κατά τη λειτουργία του εργοστασίου (χρειάζεται ορισμένη θερμοκρασία και άνω για τη λειτουργία των τουρμπινών παραγωγής ρεύματος, πράγμα που σημαίνει αύξηση έως και 100C στα ύδατα τον χειμώνα), στ) πρόκληση τραυματισμών και θανά-των ζώων και ψαριών, ζ) επιπτώσεις σε πτηνά και σε χερσαία είδη και σε χερσαίους οικοτόπους η) διατάραξη της δυναμικής των ιζημάτων (άρα και της δυσκολίας εξεύρεσης τροφής, για είδη που ψάχνουν τροφή στον πυθμένα του ποταμού.

Αξίζει ο ποταμός Μανικιάτης την προστασία από κάθε ανθρώπινη παρέμβαση, πο-

λύ περισσότερο από τη δημιουργία υδροηλεκτρικού εργοστασίου παραγωγής ρεύ-ματος (έστω και «μικρού») στην κοίτη του. Οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή ρεύματος (για την κίνηση των τουρμπινών από τη ροή του νερού) θα βρίσκεται μόλις 250 μέτρα (!!!) σε ευθεία, όπως κατέρχονται τα ύδατα, πριν από τον εκπληκτικά όμορφο, μεγάλο καταρράκτη των Μανικίων. Ο ποταμός προωθεί και προβάλλει τον τουρισμό κκαι το τουριστικό προϊόν της περιοχής. Η υποβάθμιση του ποταμού σημαί-νει, υποβάθμιση της περιοχής και του τουριστικού προϊόντος. Τις προηγούμενες ημέρες, 85 συμπολίτες μας εξέφρασαν την άρνησή τους, για τη λειτουργία ΜΥΗΕ στον Μανικιάτη, δια μέσου της διαβούλευσης στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ένας θεσμός που επιτρέπει την έκφραση απόψεων σχετικά με περιβαλλοντικά ζητή-ματα στην Ελλάδα, εξ αιτίας ανθρώπινης δραστηριότητας κυρίως). Ακόμα 23 συμπο-λίτες και σύλλογοι προσέφυγαν κατά της απόφασης της ΡΑΕ για την παροχή άδειας για την κατασκευή ΜΥΗΕ στον Μανικιάτη.

Οι κάτοικοι της περιοχής, αλλά και οι επισκέπτες της, οι αναρριχητές, οι πεζοπό-ροι, οι φυσιολάτρες, οφείλουμε να υπερασπιστούμε τη φυσιογνωμία, την ομορφιά, τη διαχρονική παρουσία του ποταμού Μανικιάτη και την παράδοσή του στις επόμε-νες γενιές, σε κατάσταση καλύτερη από ό,τι τον βρήκαμε. Πρέπει να προστατεύσουμε το ποτάμι, από τις δήθεν «πράσινες» επενδύσεις και από την δήθεν «πράσινη» ανά-πτυξη. Όπως βέβαια οφείλουμε να προστατεύσουμε ολόκληρη την περιοχή μας, από την «πράσινη» επικείμενη καταστροφική επέλαση της βιομηχανίας της αιολικής ενέργειας. Στα χέρια μας πρέπει να βρίσκεται η προστασία και η υπεράσπιση της πανέμορφης περιοχής της Κύμης.

Υ.Γ. 1. Ο ποταμός Μανικιάτης υπόκειται σε καθεστώς προστασίας Natura 2000, σε ολόκληρο το μήκος της διαδρομής του με κωδικό

2. Το ποτάμι του Μανικιάτη ανήκει σε «Περιοχή Προστασίας Ιχθύων» με κωδικό GR0719R000700014N.

3. Το προτεινόμενο ΜΥΗΕ, ΔΕΝ έχει καμία σχέση με το ήδη μισιεκτελεσμένο «φράγμα των Μανικίων», ένα έργο το οποίο εάν ποτέ ολοκληρωθεί, θα βοηθήσει σημαντικά στην επάρκεια νερού στην περιοχή μας.

4.Η μελέτη για το συγκεκριμένο ΜΥΗΕ προβλέπει μόνο μία θέση μόνιμου προσωπικού.

Φωτο:

*Καταρράκτης Μανικίων

*Χάρτης της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) με τα σχεδιαζόμενα υδροηλεκτρικά φράγματα σε όλη την χώρα

*Περιοδικό Νέος Άστερος

Πρωτοβουλία κατοίκων Κύμης-Αλιβερίου